گروه اندیشه: دکتر غلامرضا ظریفیان شفیعی معاون وزیرعلوم در دولت اصلاحات بود. به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، او استاد تاریخ دانشگاه تهران است. ظریفیان در یادداشت زیر که در ماهنامه گفت و گوی اجتماعی ویژه نوروز 1403 منتشر شده، به برخی از شاخص‌ها و مؤلفه‌های توسعه‌آفرین نوروز شامل اعتدال و توازن، شکل دهنده باورها و ایجاد نگرش جمعی، و عامل همبستگی و توسعه منطقه ای و فرامنطقه ای ،اشاره می کند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
با هم این یادداشت را می خوانیم.
*** مفهوم توسعه (Development) از کلیدی‌ترین مفاهیم زمان ما به‌شمار می‌رود، به گونه‌ای که کشورهای دنیا و اجتماعات بشری را براساس آن طبقه‌بندی می‌کنند. در ادبیات جهانی به کشوری توسعه یافته می‌گویند که همه ابعاد مختلف آن جامعه با توازن و هماهنگی لازم با هم ارتقا پیدا کند، به گونه‌ای که عدالت اجتماعی، ارتقاء
فرهنگ عمومی و تخصص و مشارکت سیاسی در آن جامعه تحقق یابد، در واقع توسعه متکی بر منظومه‌ای متوازن و نظام‌واره در جامعه است که معطوف به بهبود تمامی ابعاد زندگی یک ملت است. از این رو توسعه را به مثابه درختی دانسته‌اند که ریشه آن فرهنگ (باورها، ارزش و نگرش‌های جمعی برای برپایی نظم اجتماعی) و غذای آن را آموزش هدفمند و علمی شهروندان و نظام مناسب اقتصادی را به مثابه شاخ و برگ این درخت و برطرف شدن فقر و محرومیت، حفظ همبستگی و استقلال ملی و توسعه انسانی مبتنی بر فرهیختگی، همزیستی مسالمت‌آمیز با خود و
جهان و رشد معنوی را میوه این درخت به حساب آورده‌اند. سازمان ملل متحد توسعه را فرایندی دانسته‌است که کوشش‌های مردم و دولت را برای بهبود اوضاع اقتصادی، اجتماعی و
فرهنگی هر منطقه متحد کرده و مردم این مناطق را در زندگی یک ملت ترکیب نموده و آن‌ها را به طور کامل برای مشارکت در پیشرفت ملی توانا سازد. بر این اساس چنانچه که بیان شد
اگر فرهنگ را ریشه توسعه بدانیم، به میزانی که عناصر اصلی فرهنگ یک ملت، میل به همبستگی، هماهنگی و همگرایی و باورپذیری عمومی داشته‌باشد آن جامعه از ظرفیت بیشتری برای تحقق توسعه برخوردار است. نوروز و جشن نوروز از این منظر به عنوان یک فرهنگ پذیرفته شده عمومی یک جامعه بزرگ (که اکنون حداقل ۱۲ کشور را دربرمی‌گیرد) و علی‌رغم فرازونشیب‌های تاریخی که این ملت‌ها داشته‌اند و در بستر تاریخ بخشی از فرهنگ آنان مورد تطاول و دگرگونی‌های عمیق شده‌است، همچنان به عنوان یک نقطه عطف فرهنگی استمرار و تداوم یافته‌است، ظرفیت‌های عمیق و گرانقدری در آن بروز و ظهور و نهفته است که در صورت فهم عناصر کم‌نظیر آن می‌تواند همچنان نقش هویت‌ساز و سهم مهمی را در توسعه‌ی اکنون و آینده ملت‌های معتقد و ملتزم به آن ایفا کند. در این مختصر به برخی از شاخص‌ها و مؤلفه‌های توسعه‌آفرینی نوروز اشاره می‌شود.
۱-مرور اجمالی تاریخی: واژه نوروز از فارسی میانه و برگرفته از زبان اوستایی است. امروزه این واژه به طور عام به اعتدال بهاری و آغاز سال نو اطلاق می‌شود. منشأ و زمان دقیق پیدایش نوروز به درستی معلوم نیست، اما بنا به روایات و اسناد تاریخی، مراسم نوروز در سال ۵۳۸ قبل از میلاد در زمان حکومت کوروش بزرگ به صورت باشکوه برگزار می‌شده است، بنابراین زمان پیدایش نوروز را باید سالیان دراز قبل از این تاریخ دانست. اهمیت این موضوع در آن است که این مراسم فرهنگی و اجتماعی از استمرار و پیوست تاریخی برخوردار است و علی‌رغم حملات اقوام غیرنژاد آریایی به فلات بزرگ ایران که اکنون بیش از ۱۲ ملت و کشور را دربرمی‌گیرد، این رویداد تاریخی هیچگاه متوقف نشده‌است، بلکه پس از مدتی از استقرار اقوام غیرایرانی در فلات ایران مورد استقبال آنان نیز قرار گرفته‌است.از این رو می‌توان به این اصل مهم در فرهنگ نوروز اشاره کرد که نوروز در درونمایه اصلی خود علاوه‌بر ظرفیت ایجاد همبستگی و پیوند
میان یک‌ملت، توانایی همگرایی میان نژادها و ملت‌های دیگر را نیز دارد و در واقع یکی از شاخص‌های توسعه که ایجاد همگرایی جهانی برای بهره‌برداری حداکثری از منابع انسانی و مادی است را در درون خود دارد. در منابع کهن تاریخی، خدای‌نامه‌ها و آیین‌نامه‌ها، نوروز روز پیروزی نور بر تاریکی، گرما بر سرما، آگاهی بر جهل، فروتنی بر تکبر، مهربانی و خضوع در برابر مردم به خودکامگی و صلح و سازش در برابر جنگ و خشونت و شادی و نشاط بر اندوه و رنج است. این ظرفیت فرهنگی و مراسم نمادین در منابع تاریخی همواره در اعتدال بهاری برابر با ۲۱ مارس آغاز می‌شده است و طی چند روز ادامه داشته است. این زمان برای بیداری طبیعت است.
در واقع در مفهوم اعتدال و توازن و بیداری (برای زایندگی و خلاقیت هرچه بیشتر)، دو مقوله و شاخص مهم، توسعه همه‌جانبه است. اساساً در جهان کنونی توسعه‌ای به ثمر و نتیجه نهایی می‌رسد که از توازن و اعتدال لازم در عرصه‌های مختلف بهره‌مند باشد. خلاقیت و زایندگی طبیعت با اعتدال بهاری شروع می‌شود و همواره یک نماد آگاهی‌بخش برای انسان‌ها بوده‌است و الهامی است برای آدمیان پیشرو در آموختن از زایندگی و خلاقیت در زیست فردی و اجتماعی .
۲-نوروز و توسعه درونی: بدون تردید نوروز را باید کهن‌ترین و پایدارترین مناسبت تاریخی و فرهنگی دانست که اقوام و نژادهای متکثر و متنوع ایرانی را طی چند هزار سال تاکنون همبسته و پیوسته کرده‌است. البته عوامل همبستگی ما ایرانیان متعدد هستند، عواملی مانند دین، سرزمین، زبان، آداب و رسوم، اما یکی از دیرینه‌ترین و پایدارترین عامل همبستگی ما ایرانیان نوروز و مناسبت‌های نوروز بوده‌است؛ بنابراین این ظرفیت عمیق که به شکل وجودی و ماهوی با فرهنگ ایرانیان همراه و همراز است و از سوی دیگر با فطرت و سرشت انسانی رفیق و قرین شده‌است، قطعاً مبتنی‌بر شاخص‌های توسعه که بنیادی‌ترین آن مؤلفه‌های فرهنگی است، می‌تواند به‌مثابه سرمایه موجود (و نه مفقود) برای بهره‌مندی در راهبردهای توسعه مورد توجه جدی قرار بگیرد.
اساساً در ادبیات توسعه، شکل‌گیری باورها و نگرش جمعی بر مبنای برپایی نظم اجتماعی یک اصل مهم و بنیادین است. چرا که باورهای درست به زندگی فردی و اجتماعی مفهوم و معنا می‌بخشند. باورها در جهت نیل به همبستگی، وحدت و یگانگی جامعه به‌وجود می‌آیند و باورها و ارزش‌های درست نقش پی‌ریزی نظم و هماهنگی در تعاملات را دارد. در آموزه‌های بسیار ارزشمند نوروز بخش مهمی از ارزش‌ها و باورهای انسجام بخش و وحدت‌ساز و تبدیل این باورها و ارزش‌ها به منش و کنش اخلاقی، نظم‌آفرین و همگرایانه را در درون خود دارد. باورهایی مانند: اینکه نور بر تاریکی پیروز خواهد شد؛ سرمای سخت زمانه نباید انسان را نسبت به اعتدال و گرمای مطلوب در آینده نزدیک ناامید کند؛ برای رسیدن به اعتدال و زیست مطلوب باید در همان فضای سرد غبارها، آلودگی‌ها را با امید به فردای بهتر زدود؛ سرما نشانه نابودی نیست، بلکه اگر با آن هوشمندانه و امیدوارانه روبه‌رو شویم می‌تواند به پایان رنج‌ها بیانجامد؛ سردی را به جای تهدید باید فرصتی برای آب شدن یخ‌ها دانست که موجب حیات دوباره می‌شود و … ده‌ها آموزه دیگر نوروز. در واقع امید به آینده و تلاش برای رسیدن به آن از ارکان مهم ذهنی و سپس عملی شکل‌گیری توسعه است. یکی از پیام‌های بنیادین نوروز آن است که پایان شب سیه سفید است و برای رسیدن به این سفیدی در همان زمان سیاهی باید غبارها و آلودگی‌ها را با امید به رسیدن به روشنایی زدود و این هنجارهای برآمده از نوروز که از باورپذیری عمومی بهره‌مند است ظرفیت آن را دارد که تبدیل به عناصر پیش‌برنده چرخه توسعه و هماهنگی و همگرایی در این چرخه باشد. نوروز قبل از رسیدنش با امید و غبارروبی شروع می‌شود و وقتی از راه می‌رسد با تعامل، گفتگو و دیدار، شادی و شادباش، دهش و بخشش ادامه می‌یابد. همه این عناصر از عوامل مقوم توسعه یک جامعه است. توسعه جامعه بدون تعامل، همگرایی، همزیستی، به رسمیت شناختن دیگری، گفتگو، ازخودگذشتگی و بخشش، احترام به سنت‌های خوب (و نه کنار گذاشتن آن) و بدون شادی و نشاط محقق نمی‌شود.از این رو نوروز هم در عرصه باور و ارزش و هم در صحنه، منش و کنش حائز ویژگی‌ها و مولفه‌هایی است که همه آن از اجزای توسعه و به خصوص توسعه پایدار و توسعه درون‌زا است.
۳-نوروز و همبستگی منطقه‌ای : جهان ایرانی یک جهان بسیار گسترده‌تر از فرهنگ و جغرافیایی است که در فلات ایران شکل گرفته‌است و از همین رو آیین نوروز که در گذشته در میان اقوام و نژادهای مختلف شایع و رایج بود با شکل‌گیری پدیده دولت-ملت در میان مردم کشورهای افغانستان، جمهوری آذربایجان، ترکیه، کردستان عراق، سوریه، قزاقستان، قرقیزستان، بخش‌هایی از روسیه، تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان، پارسیان و شیعیان هندوستان و بخش‌هایی از چین، همچنان متداول است و مردم این مناطق آن را به صورت مستمر و پیوسته و بعضاً متفاوت برگزار می‌کنند. در واقع نوروز یک پیوند عمیق در میان کشورهای منطقه و بعضاً فرامنطقه ایجاد کرده‌است و کاملاً استعداد احیای جاده ابریشم فرهنگی را که می‌تواند نقش مهمی در توسعه منطقه و فرامنطقه ایجاد کند، دارا می‌باشد. ایجاد توریسم نوروز در میان این کشورها و بازارهای مشترک اقتصادی تاکید بر فرهنگ و تاریخ مشترک، تبادل استاد، پژوهشگر و محقق و انجام پروژه‌های مشترک برای احیای هرچه بیشتر فرهنگ نوروز، برگزاری کرسی‌های زبان فارسی در میان اقشار علاقه‌مند، ایجاد موزه‌های مشترک و سیال در ارائه آثار تاریخی و تشکیل گروه‌های مشترک فرهنگی، علمی، هنری برای اتصال میراث نوروز به دیگر کشورهای جهان، از جمله اقدامات بسیار موثری است که می‌تواند نوروز و توسعه منطقه‌ای را با یکدیگر پیوند بزند.
۴-نوروز و توسعه فرامنطقه‌ای: سازمان ملل و یونسکو نوروز را به‌عنوان یک میراث مشترک ملت‌های منطقه‌ای و به خصوص میراث مشترک ۱۲ کشور آسیایی به رسمیت شناخته است. میلیون‌ها مهاجر این ۱۲ کشور در قاره‌های مختلف جهان زندگی می‌کنند، بسیاری از این نیروهای مهاجر از موقعیت‌های مهم علمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی برخوردار هستند و بنا به گزارش‌های سالانه، این جمعیت موثر در جهان نوروز را در ایام آن جشن می‌گیرند و در بسیاری از نقاط جهان آن را با شکوه برگزار می‌کنند و تاکنون تعداد بسیار قابل‌توجهی کتاب، پروژه‌های تحقیقاتی، فرهنگ‌نامه، سمینار در این زمینه تالیف و برگزار شده‌است. از این رو نوروز به مثابه یکی از سرمایه‌های مهم میراث بشری به دلیل آموزه‌های جهانی آن که مهمترینش، تعادل، توازن، تعامل، همگرایی، صلح و سازش، شادی و نشاط، کار و تلاش برای زدودن ناپاکی‌ها، امید به آینده، دهش و بخشش است و در اشکال مختلف فرهنگی اقوام پایبند به نوروز بروز و ظهور پیدا کرده‌است می‌تواند نقش مهمی را در ارتباطات میان فرهنگی، کمک به تعامل و همگرایی هرچه بیشتر ملل جهان ایفا کند. از این رو معتقدم میراث نوروز، سرمایه بزرگی برای توسعه درونی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است و بهره‌مندی هوشمندانه از ظرفیت‌های آن می‌تواند از یکسو الگوی مناسب در داخل، منطقه و جهان برای توسعه همه‌جانبه، همزیستی و ارتباطات صلح‌جویانه در میان اقوام و ملل قرار بگیرد.
216216
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1890024
منبع: خبرآنلاین
کلیدواژه: نوروز
توسعه پایدار
توسعه علمی
روابط بین الملل
فرامنطقه ای
منطقه ای
شاخص ها
یک ملت
ملت ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا
منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۰۴۳۰۱۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
جزئیاتی از طرح‌های مطالعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
رئیس مرکز طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جزئیاتی از طرح‌های در درست اجرای این مرکز ارائه کرد و گفت: امیدوارم به سرانجام رسیدن طرح‌های ملی، انقلابی در ساحت تولید داده‌های فرهنگی کشور رقم زده و دست سیاست‌گذاران این حوزه را از حیث سیاستگذاری پر کند.
به گزارش ایسنا، نشست خبری مرکز طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی امروز با حضور صابر جعفری کافی‌آباد (رئیس مرکز) و سجاد یاهک (معاون مرکز) در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.
در ابتدای این نشست صابر جعفری درباره تحولات ساختاری و فنی مرکز طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، گفت: در این دو سالی که مسئولیت مرکز طرح‌های ملی را عهده‌دار شده‌ام، تصور می‌کنم انقلاب یا دست‌کم تحول بسیار عمیقی در مکانیزم پیمایش‌های ملی مربوط به حوزه‌های مختلف ساحت فرهنگی رقم خورده است.
وی افزود: پیش از این مدت، حدود یک دهه شاهد رکودِ داده در این مرکز بودیم که در این دو سال این مرکز احیا شد. به عبارت دیگر این تغییر را، محصول شجاعت دولت محترم و البته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای حرکت در مسیر برنامه‌ریزی و سیاستگذاری مبتنی بر ارزیابی‌های علمی از فرهنگ کشور می‌دانم.
جعفری با تاکید بر اینکه این احیا با دو تحول جدی در دو محور مهم دنبال شد، بیان کرد: سال‌ها به دلیل تعطیلی این مرکز در دولت‌های نهم و دهم و اقتضائات آن، این مرکز تبدیل به دبیرخانه انجام طرح‌های ملی شده و ساختار انجام طرح‌های ملی دچار فروپاشی شده بود. در این سال‌ها انجام طرح‌های ملی از سوی نهادی انجام می‌شد که رئیس دفتر از سوی آن مأمور شده بود. بعد از ایام کرونا از طریق ارزیابی کارشناسی طرح‌های انجام‌شده با یک شورای علمی متشکل از اساتید دانشگاه‌های مختلف کشور، به این نتیجه رسیدیم که پیشرفت کار مطابق با مفاد قرارداد منعقد شده بین دفتر طرح‌های ملی و مجریان نیست.
وی افزود: از این‌رو با مجریان جدیدی که از اساتید دانشگاه‌های درجه یک کشور هستند، قراردادها منعقد و انجام طرح‌ها به راه افتاد. در این تحول جدید، دفتر طرح‌های ملی در متن اجرای طرح‌های ملی و کل فرآیند انجام طرح‌ها در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات قرار گرفت. تغییر دوم در این زمینه، کاهش مدت زمان انجام طرح‌ها از طریق استفاده از اساتید برجسته علمی انجمن‌شناسی در هر استان و نیز هزینه مالی آن به نصف مبلغ موارد پیشنهادی بنگاه‌های جمع‌آوری داده بود.
وی با اشاره به موضوع دل‌مشغولی نسبت به کیفیت داده‌ها در طول تاریخ، اظهار کرد: یکی از تغییرات در طول تاریخ پیمایش‌ها در جهان، دل‌مشغولی نسبت به داده‌هایی است که پشتوانه سیاستگذاری قرار می‌گیرند. بعد از ورود ما به دفتر طرح‌های ملی برای اولین‌بار و با توجه به پیشرفت پلتفرم‌های انجام پرسشنامه، همه پرسشنامه‌ها اعم از میدانی و تلفنی را به شیوه بسیار نظام‌مند شنود می‌کنیم و به محض دریافت خطا، آن پرسشنامه و در صورت لزوم آن پرسشگر را کنار را می‌گذاریم.
جعفری ادامه داد: به عبارت دیگر کیفیت جمع‌آوری داده‌ها دائماً به‌صورت نظام‌مند پایش می‌شود. مشکل دیگر در این زمینه، «عدم پاسخگویی» است که در سال‌های اخیر میزان آن افزایش یافته است. نرخ عدم پاسخگویی در برخی پیمایش‌های اخیر بسته به میزان حساسیت آن‌ها، به ۵۰ درصد می‌رسد و نوعاً آنچه تحت عنوان نتایج پیمایش‌ها منتشر می‌شود، مربوط به بخشی است که افراد حاضر به پاسخگویی شده‌اند. در گزارش‌های رسمی مرکز طرح‌های ملی علاوه بر گزارش از پاسخگویان، گزارش تفصیلی از عدم پاسخگویان ارائه می‌شود تا امکان تفسیر روشن از داده‌ها در اختیاز مخاطب قرار گیرد.
رئیس مرکز طرح‌های ملی به پیمایش‌های معوق و جدید انجام شده در این مرکز اشاره و خاطرنشان کرد: زمانی که مسئولیت این دفتر را عهده‌دار شدم، ۶ پیمایش ملی بر زمین مانده وجود داشت که علی‌رغم مشکلات بودجه‌ای پژوهشگاه، با تلاش همکاران آن‌ها را به راه انداختیم که مهم‌ترین آن‌ها، موج چهارم ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان بود که اواخر آذر ۱۴۰۲ آغاز و گزارش ملی آن در اواسط زمستان ۱۴۰۲ ارائه شد و برای اولین‌بار فعالانه در مدت بسیار کوتاه ۲ الی ۳ ماهه، از آن رونمایی کردیم. داده‌ها و برش‌های استانی این پیمایش مهم و تأثیرگذار نهایتاً تا اواسط خردادماه، در اختیار شورای فرهنگ عمومی و استان‌ها قرار خواهد گرفت که امیدوارم به بصیرت سیاست‌گذاران حوزه فرهنگی بیفزاید.
وی افزود: از دیگر پیمایش‌های بسیار مهم، «پیمایش نگرانی‌های ایرانیان نسبت به مهاجران افغانستانی» بود که با توجه به حساسیت‌های سیاستگذاری وقت نسبت به مهاجران افغانی، انجام این پیمایش کمکی بنیادی به بدنه سیاستگذاری کشور بود. همچنین پیمایش‌های «سبک زندگی ایرانیان» و «وضعیت استفاده از شبکه‌های مجازی و ابعاد زندگی کاربران» در حال انجام هستند. همچنین پیمایش‌های دیگری در دستور کار قرار دارند که عبارتند از: پیمایش هویت ملی ایرانیان با اجرای دکتر اردشیر انتظاری، طراحی نقشه خلقیات ایرانیان با اجرای دکتر صبوریان، آرزوهای جوانان با اجرای دکتر علیرضا حدادی و همکاری مرکز طرح‌های ملی.
جعفری بیان کرد: علاوه‌بر این موارد، پیمایش‌های معنی‌داری در سال‌های آتی انجام خواهد شد که سنجش وضعیت فرهنگ عمومی ایرانیان، سواد تاریخی ایرانیان و سواد فرهنگی ایرانیان از آن جمله‌اند. پیمایش‌های «خانواده» به سفارش وزارت کشور و «سبک زندگی نوجوانان» از دیگر پیمایش‌های در دستورکار هستند که امید است منابع مالی آن‌ها تأمین شود.
وی در پایان اضافه کرد: امیدوارم به سرانجام رسیدن این طرح‌های ملی، انفجار و انقلابی در ساحت تولید داده‌های فرهنگی کشور رقم بزند و دست سیاست‌گذاران این حوزه را از حیث سیاستگذاری پر کند.
در ادامه این نشست سجاد یاهک - معاون مرکز طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز با بیان اینکه درست اجرا کردن یک پیمایش، مهم‌ترین بخش یک داده است، اظهار کرد: اگر این مهم مخدوش شود و پرسشنامه، طرح فنی آن، نظارت بر آن‌ها و ... معیوب باشد، کل این چرخه معیوب خواهد شد. از این رو دفتر طرح‌های ملی خیلی تلاش کرد که این زیرساخت اساسی را فراهم کند و مسئولیت گردآوری داده و راهبری آن را خود بر عهده گیرد. این کار از مهم‌ترین اقدامات بود که قطعاً اهمیت داده‌های آن طی سال‌های آتی روشن خواهد شد. ما در این دفتر ریل‌گذاری خوبی انجام دادیم که تاکنون ۴ پیمایش ملی انجام شده و ۸ پیمایش دیگر نیز در دستور کار قرار دارد.
انتهای پیام
اعلام محدودیت های ترافیکی پایان هفته در جاده های شمالی کشور